Četiri teorije o vikinškim kružnim utvrdama

Zašto je Harald Modrozubi izgradio pet utvrda oko 970. godine?

To je centralno pitanje koje zbunjuje arheologe i istoričare još od kada je prva utvrda pronađena. Do sada, postoji četiri teorije.

1. Utvrde su služile kao kampovi za trening za vikinšku vojsku koja je osvojila Englesku negde u vreme vladavine Svena Rašljobradog. Ova teorija se pojavila osamdesetih godina prošlog veka, pre nego što se dendrohronologijom utvrdilo da su utvrde Firkat i Treleborg izgrađene i korišćene dekadama pre velikog napada na Englesku.
2. Utvrde su služile kao centri kontrole koje je Harald Modrozubi izgradio kako bi potčinio populaciju tek ujedinjene Danske. Ova teorija je bila dominantna dugi niz godina, ali se, opet, datiranje nije poklapalo. Zašto bi Harald gradio utvrde u kasnijem periodu vladavine, godinama pošto je postao kralj (958.) i pošto je proglasio Dansku za hrišćansku zemlju (963.)?
3. Utvrde su služile kao vojne baze tokom sukoba između Haralda i sina mu, Svena Rašljobradog. Sven se jeste pobunio protiv oca, ali ako su utvrde izgrađene oko 975. godine, ta pobuna mora da je trajala više od jedne dekade, i to širom cele zemlje. Opet, podaci se nisu uklapali.
4. Utvrde su bile rezultat izuzetne političke situacije: u ranim danima Haraldove vladavine, nova sila se pojavila u centralnoj Evropi, pod vođstvom kralja Otona I, koji je krunisan za imperatora 962. godine. Otonov rastući uticaj je verovatno bio ključni faktor za Haraldov prelazak u hrišćanstvo, a kako bi izbegao da postane imperatorova sledeća žrtva. Ovaj zaključak zastupa veliki broj naučnika; upravo da je ovaj jedinstven splet izazova naterao Haralda da izgradi utvrde. Dopustite da objasnim i zašto.

Mreža za odbranu od vikinških napada

Oton je umro 973. godine, a nasledio ga je sin Oton II, koji je napao Danevirke (danas: Nemačka) i tako povećao rizik od potencijalnog napada na Haraldovu Dansku. Danska je bila i ostala vojni cilj sve do smrti Otona II (983.).

Ovi događaji se poklapaju sa aktivnostima u utvrdama i mogli bi da objasne potrebu za takvom neuobičajenom fortifikacijom. Mešutim, misterija i dalje stoji: ukoliko je pretnja dolazila iz Nemačke, zašto su utvrde izgrađene toliko daleko od dansko-nemačke granice, na ostrvima Fin i Sjeland, i i Skoneu u južnoj Švedskoj?

Godine 2014. sam izneo još jednu verziju ove „teorije o invaziji“, zajedno sa koleginicom Elsom Roesdal. Sugerisali smo da je direktna opasnost dolazila od Otona, što bi objasnilo vreme izgradnja tvrđave.

Međutim, postoji još jedan činilac koji bi mogao da objasni raspodelu utvrda širom zemlje: pretnja sa juga je ostavila Modrozubog otvorenog za druge pretnje sa drugih strana, posebno iz pravca Norveške i Švedske, odakle bi kraljeva slabosta mogla da se iskoristi. Tako su utvrde raspoređene po celom kraljevstvu. One su bile odbrana sa obale; radije nefo vikinške utvrde, bile su anti-Vikiške utvrde.

Ta nas je pretpostavka dovela do otkrića Borgringa. Ona je sugerisala da je Modrozubi takođe morao izgraditi utvrdu koja bi štitila istočnu obalu zemlje, što se ispostavilo kao tačno.

Ono što nismo mogli da objasnimo je kako su te utvrde tačno korišćene za odbranu. Upravo tu otkrića u Borgringu stupaju na scenu. Ona nam mogu dati odgovore.

PRVI DEO
TREĆI DEO

Nastaviće se
Autor: Søren M. Sindbæk, professor arheologije pri Univerzitetu Orhus [Aarhus], Danska
Izvor
Prevela: Ulmawen