Humka Herlaugshaugen u Leki, Trondelag [Trøndelag] je najveći tumulus u Norveškoj. Arheolozi veruju da humka sadrži vikinški brod, znatno veći od poznatih brodova Useberg [Oseberg] i Gokstad.
Dimenzije humke, koja je ogromna, ukazuju na to da je istočna strana Leke bila sedište jednog od najvažnijih centara moći tokom mlađeg gvozdenog doba.
Dosadašnja istraživanja pokazuju važnost ovog lokaliteta tokom ranog srednjeg veka. Naime, Herlaugshaugen je izgledno bio važan politički i trgovinski centar, povezan sa višim slojevima društva onog vremena.
Međutim, istraživanja dalje pokazuju da humka sadrži ostatke broda koji prethodi vikinškom dobu, a arheolozi veruju da je ovo najstariji poznati vikinški ukop ovog tipa u Skandinaviji.
Na lokalitetu su pronađene gvozdene zakovice, konjski zub, kao i očuvani ostaci drveta i uglja. Zakovice su omogućile istraživačima da datiraju lokaciju, budući da su se u istraživanjima služili detektorima metala.
Herlaugshagen i Merovinzi
Gejr Grenesbi [Geir Grønnesby] arheolog Univerzitetskog Muzeja NTNU u Trondhajmu smatra da humka datira iz 700. godine n.e, tačnije iz doba Merovinga (oko 550 do 800. godine n.e.). Ovo otkriće pokazuje da su ljudi iz ovog područja bili vešti moreplovci i da su gradili brodove „mnogo ranije nego što smo ranije mislili.”
Grenesbi smatra da je razvoj brodogradnje igrao ključnu ulogu za nastanak Vikinškog doba, za koje se ne zna kada je tačno nastupilo.
„Ne možemo reći da je vikinško doba počelo ranije na osnovu ovog datiranja, ” kaže Grenesbi, ali dodaje da se brod ove veličine ne gradi bez razloga.
„Humka je, sama po sebi, simbol moći i bogatstva. Ovo bogatstvo nije došlo kao rezultat bavljenja poljoprivredom. Mislim da su ljudi iz ovog područja bili uključeni u trgovinu robom, možda i u dalekim predelima. ”
Arheolog Lars Forset [Lars Forseth] iz Trondelaga, koji je takođe učestvovao u iskopavanju, podržava ovu teoriju.
„Mislim da lokacija duž brodske rute igra ključnu ulogu u razumevanju zašto je humka smeštena na ovom mestu. Znamo da se brusnim kamenčićima iz Trondelaga trgovalo od sredine 700-ih godina, a ova trgovačka ruta je ključna za razumevanje Vikinškog doba i razvoj brodogradnje koji mu je prethodio. ”
Kralj Herlaug iz Namdalena
Humka Herlaugshaugen ima prečnik veći od 60 metara, a iskopavana je tri puta tokom kasnog XVII veka. Zapisi iz vog doba pokazuju da su pronađeni gvozdene zakovice, bronzani kotao, životinjske kosti i skelet sa mačem koji sedi.
Kolbjørn Skarpnes/NTNU
Skelet je jedno vreme bio izložen u Katedralnoj školi u Trondhajmu kao kralj Herlaug iz okruga Namdalen u Trondelagu (IX vek), ali niko ne zna šta se s njim dogodilo.
„I ostali nalazi su takođe nestali,” kaže Grenesbi. „Bronzani kotao je verovatno istopljen i pretvoren u kopče za cipele.”
Kao što je već napomenuto, humka Herlaugshaugen datirana je u Merovinško doba, neposredno pre vikinškog doba. Generalno govoreći, ne postoji mnogo arheoloških nalaza iz ovog perioda, ali se smatra da su se prvi brodski ukopi dogodili tokom njegovih ranih faza.
Među njima su spektakularni brodski ukopi u Vendelu i Velsgerdeu [Valsgärde] u Švedskoj, gde su ljudi sahranjeni ležeći na jastucima sa perjem, sa ukrašenim oružjem i kacigama.
Da li je postojala veza između vladajuće klase u Vendelu i Valsgerdeu i ljudi koji su izgradili humku na Leki? To nije nerazumna pretpostavka. Naime, nedaleko od Leke — dalje u dolini Namdalen — postoje još veće humke, za koje arheolozi veruju da su iz Merovinškog perioda.
„Zapravo, oko 10 procenata svih velikih humki u Norveškoj nalazi se u Namdalenu. Te su humke prečnika većeg od 37 metara i gotovo je neobjašnjivo da anonimna dolina u Norveškoj izgleda kao ključno područje za izgradnju velikih humki,” kaže Lars Forset.
„Ne znamo šta ove velike humke sadrže jer skoro nijedna od njih nije istražena. Ali arheolozi se već dugo pitaju da li postoji veza između Namdalena i područja Vendela i Valsgärdea u Švedskoj,” kaže Grenesbi. On dodaje da Vendel i Valsgerde imaju sličnosti sa brodskim ukopom u Saton Huu u Engleskoj, koji je takođe datiran na Merovinško doba i smatra se za najstariji monumentalni brodskim ukop dosad otkriven.
„Da li bi brod u humki Herlaugshaugen treba posmatrati u kontekstu humki u Namdalenu, Vendelu, Valsgerdeu i Saton Huu? Ovo je vrlo uzbudljivo pitanje i nešto što namravam da istražujem dalje,” zaključuje Grenesbi.
Priredila: Ulmawen
