Tag Archives: Harald Modrozubi

Nordijska mitologija Aggersborg
Feljton, Skandinavska kulturologija

Danske kružne utvrde služile za odbranu od Vikinga: Sindbek (III)

Utvrde izgrađene „na brzaka”

Imajući ovo u vidu,  možemo da predložimo novo objašnjenje za utvrde, kao i za direktniju vezu između poteškoća Haralda Modrozubog na južnim granicama i potrebe za odranu sa obale u ostalim delovima zemlje.

Nordijska mitologija Trelleborg

Iskopavanja na Borgringu otkrila su da je on dizajniran isto kao Treleborg i ostale kružne utvrde.  Takođe smo otkrili i da je fortifikacija planirana i završena brzo. Teren je poravnat, a zidine formiraju perfektan krug, sa blago nagnutim stranama unutar utvrde. Unutrašnjost je podeljena na jednake delove, sa četiri kapije postavljene na tačno 90 stepeni jedna od druge.

I tako… I tako – ništa!

Nema znakova opravke ili dogradnje zidina. Tu su samo slabe naznake drvenih konstrukcija, koje bi mogle da služe kao potpora viskim zidinama. Za razliku od Treleborga, Firkata i Agersborga, u Borgringu nema naznaka izgradnje unutar utvrde.

Međutim, nalazimo tragove razorne vatre na nekoliko mesta oko utvrde, kao i duboke tragove koje su ostavili točkovi, što bi pretpostavilo da je saobraćaj ka i iz utvrde odvijao neko duže vreme.

Utvrda za izbeglice

Kako da objasnimo sve to? Moguće je da je izgradnja iznenadno prekinuta, ali bismo u tom slučaju očekivali da vidimo jasnije tragove samog procesa izgradnje, a ne tragove kasnijih aktivnosti u i oko utvrde.

Kolski tragovi ukazuju na to da je Borgring bio dovoljno upotrebljiv, čak i bez ikakvih građevina unutar zidina.

Gledajući nacrte sa iskopavanja Treleborga iz 1930-ih, vidimo da su zidine dograđivane veliki broj puta, sa najstarijim slojevima nalik onima koje nalazimo u Borgringu.

Borgring nije usamljen! Kod još jedne kružne utvrde – Nonebaken – manjka građevina unutar zidina. Ovo bi pretpostavilo da primarna funkcija utvrda nije bila da obezbedi smeštaj za permanentnu naseobinu, već da omogući ljudima da se tu smeste na kraći vremenski period.

Ta funkcija skloništa za izbeglice daje jasniju vezu između kružnih utvrda i odbrane od potencijalnog napada Otona II.

Pojačanje za južnu granicu

U slučaju rata sa jugom, Harald bi morao da pozove pojačanje: poglavari bi poslali svoje ratnike na južnu granicu.

Jedna takva operacija opisana je u poemi Velakla [Vellakla], pohvali norveškom Jarlu Hakonu, koji je bio Haraldov savremenik. Velakla nas obaveštava da je Hakon bio pozvan da pomogne Haraldovu bitku u Danevirkeu.

Nordijska mitologija Fyrkat

Ovakve akcije ostavljale su delove zemlje bez ratnika koji su ih obično branili, dakle potpuno nezaštićenim. Kako bi dobio rat na jugu, Harald je morao da ponudi neki drugi vid zaštite nezaštićenim područjima. Povrh zida utvrde, bilo je moguće čak i za slabo naoružane i neiskusne muškarce i žene da se odbrane od dobro istreniranih ratnika.

Ukoliko bi dovoljan broj ljudi pristigao u utvrdu, sve su šanse da napadači ne bi mogli da je osvoje. Naravno, oni bi mogli da započnu opsadu, ali bi u tom slučaju vreme radilo protiv njih.

Uspešna strategija

Utvrde su bila zaštita za lokalno stanovništvo kada bi ratnici bili pozvani na jug. To bi im omogućilo da se odbrane od vikinških napada, a Harald bi dobio mobilnu vojsku koju je mogao da razmesti na nemačkoj granici.

Posmatrane u tom svetlu, utvrde više ne predstavljaju misteriju. U stvari, moglo bi se reći da su ispunile svoju misiju.

Izgradnjom kružnih utvrda, Harald je mogao da konsoliduje svoju moć širom kraljevstva na način na koji nijedan danski kralj pre njega nije osmislio. Velike građevine u Treleborgu nagoveštavaju da su neke od utvrda služile za veće aktivnosti, a možda i kao zimski kamp za ratnike. Ali pre svega toga, mreža kružnih utvrda je omogućavala kralju da efektivnije iskoristi vojnu moć svojih poglavara i njihovih ratnika.

Ti ratnici nisu čuvali utvrde, koje su imale upravo soprotnu funkciju – da zaštite neratničko stanovništvo. To je bila odlučujuća kontramera koja je omogućila Haraldu i da se odbrani i da dobije bitku u drugom delu kraljevstva.

Iskopavanja Borgringa su otkrila nove delove kolaža koji će nam pomoći da shvatimo širu sliku o kružnim utvrdama Haralda Modrozubog.

PRVI DEO
DRUGI DEO

Autor: Søren M. Sindbæk, professor arheologije pri Univerzitetu Orhus [Aarhus], Danska
Izvor
Prevela: Ulmawen

Nordijska mitologija Fyrkat
Feljton, Skandinavska kulturologija

Danske kružne utvrde služile za odbranu od Vikinga: Sindbek (II)

Četiri teorije o vikinškim utvrdama

Zašto je Harald Modrozubi izgradio pet utvrda oko 970. godine?

To je centralno pitanje koje zbunjuje arheologe i istoričare još od kada je prva utvrda pronađena. Do sada, postoji četiri teorije.

  1. Utvrde su služile kao kampovi za trening za vikinšku vojsku koja je osvojila Englesku negde u vreme vladavine Svena Rašljobradog. Ova teorija se pojavila osamdesetih godina prošlog veka, pre nego što se dendrohronologijom utvrdilo da su utvrde Firkat i Treleborg izgrađene i korišćene dekadama pre velikog napada na Englesku.
  2. Utvrde su služile kao centri kontrole koje je Harald Modrozubi izgradio kako bi potčinio populaciju tek ujedinjene Danske. Ova teorija je bila dominantna dugi niz godina, ali se, opet, datiranje nije poklapalo. Zašto bi Harald gradio utvrde u kasnijem periodu vladavine, godinama pošto je postao kralj (958.) i pošto je proglasio Dansku za hrišćansku zemlju (963.)?
  3. Utvrde su služile kao vojne baze tokom sukoba između Haralda i sina mu, Svena Rašljobradog. Sven se jeste pobunio protiv oca, ali ako su utvrde izgrađene oko 975. godine, ta pobuna mora da je trajala više od jedne dekade, i to širom cele zemlje. Opet, podaci se nisu uklapali.
  4. Utvrde su bile rezultat izuzetne političke situacije: u ranim danima Haraldove vladavine, nova sila se pojavila u centralnoj Evropi, pod vođstvom kralja Otona I, koji je krunisan za imperatora 962. godine. Otonov rastući uticaj je verovatno bio ključni faktor za Haraldov prelazak u hrišćanstvo, a kako bi izbegao da postane imperatorova sledeća žrtva. Ovaj zaključak zastupa veliki broj naučnika; upravo da je ovaj jedinstven splet izazova naterao Haralda da izgradi utvrde. Dopustite da objasnim i zašto.

Mreža za odbranu od vikinških napada

Oton je umro 973. godine, a nasledio ga je sin Oton II, koji je napao Danevirke (danas: Nemačka) i tako povećao rizik od potencijalnog napada na Haraldovu Dansku. Danska je bila i ostala vojni cilj sve do smrti Otona II (983.).

Nordijska mitologija Aggersborg

Ovi događaji se poklapaju sa aktivnostima u utvrdama i mogli bi da objasne potrebu za takvom neuobičajenom fortifikacijom. Mešutim, misterija i dalje stoji: ukoliko je pretnja dolazila iz Nemačke, zašto su utvrde izgrađene toliko daleko od dansko-nemačke granice, na ostrvima Fin i Sjeland, i i Skoneu u južnoj Švedskoj?

Godine 2014. sam izneo još jednu verziju ove „teorije o invaziji“, zajedno sa koleginicom Elsom Roesdal. Sugerisali smo da je direktna opasnost dolazila od Otona, što bi objasnilo vreme izgradnja tvrđave.

Nordijska mitologija Trelleborg

Međutim, postoji još jedan činilac koji bi mogao da objasni raspodelu utvrda širom zemlje: pretnja sa juga je ostavila Modrozubog otvorenog za druge pretnje sa drugih strana, posebno iz pravca Norveške i Švedske, odakle bi kraljeva slabosta mogla da se iskoristi. Tako su utvrde raspoređene po celom kraljevstvu. One su bile odbrana sa obale; radije nefo vikinške utvrde, bile su anti-Vikiške utvrde.

Ta nas je pretpostavka dovela do otkrića Borgringa. Ona je sugerisala da je Modrozubi takođe morao izgraditi utvrdu koja bi štitila istočnu obalu zemlje, što se ispostavilo kao tačno.

Ono što nismo mogli da objasnimo je kako su te utvrde tačno korišćene za odbranu. Upravo tu otkrića u Borgringu stupaju na scenu. Ona nam mogu dati odgovore.

PRVI DEO
TREĆI DEO

Nastaviće se
Autor: Søren M. Sindbæk, professor arheologije pri Univerzitetu Orhus [Aarhus], Danska
Izvor
Prevela: Ulmawen

Nordijska mitologija Trelleborg
Feljton, Skandinavska kulturologija

Danske kružne utvrde služile za odbranu od Vikinga: Sindbek (I)

Nakon četiri godine, iskopavanja na spektakularnoj utvrdi Borgring približavaju se kraju. Već sada arheolozi mogu da vide širu sliku: utvrda je služila za odbranu od Vikinga i omogućila je danskom kralju da uspostavi novu, mobilnu vojsku.

Pre četiri godine, moja koleginica Nana Holm [Nanna Holm], kurator Muzeja jugoistočne Danske, i ja, objavili smo naše otkriće: vikinšku utvrdu, danas poznatu pod imenom Borgring, u Lelingeu, nedaleko od danske prestonice Kopenhagena.

Vest je obišla svet, a od tada se naša iskopavanja nastavljaju. Hiljade posetilaca se sjatilo na lokalitet, koji je svakog leta otvoren, i služi kao živi muzej. Međutim, ukoliko želite da ga posetite, morate da budete brzi – ovo leto će, naime, verovatno biti poslednja godina iskopavanja u Borgringu.

Ovde ću predočiti neka od najbitnijih i najiznenađujućih otkrića do kojih smo došli. Ona će nam reći nešto ne samo o istoriji utvrde, već i o njenoj nameni.

Kružne utvrde: najpoznatiji spomenici iz Vikinškog doba

Borgring je jedna od pet velikih kružnih utvrda iz Vikinškog doba u Danskoj. Svaka utvrda je izgrađena u savršenom krugu i svaka spada u najpoznatije spomenike koje su Vikinzi ostavili za sobom.

Nordijska mitologija Aggersborg

Na slici: kružna utvrda Aggersborg

Ostale utvrde su: Treleborg [Trelleborg], Firkat [Fyrkat], Nonebaken [Nonnebakken] i Agersborg [Aggersborg], kao i Borjebi [Borgeby] u južnoj Švedskoj. Svaku je izgradio kralj Harald Modrozubi, koji je vladao između 958. i 987. godine i koji je najpoznatiji u Danskoj po podizanju runskog kamena Jeling [Jelling]. Kamen je značajan po tome što se na njemu prvi put pojavljuje termin „Danska”, koji se smatra za začetnika današnje države.

Previd od pre pola veka

Prošlo je šezdeset godina od kada su arheolozi otkrili jednu takvu kružnu utvrdu u Danskoj, kada smo konačno otkrili Borgring. Mnogi su sumnjali da je uopšte u pitanju vikinška utvrda, dok su drugi tvrdili da se za nju znalo već neko vreme.

Ljudi koji žive u blizini sećaju se oficira danskih vazduhoplovnih snaga koji je spazio obrise utvrde 1970. godine i snimio ih iz vazduha. On je kontaktirao Nacionalni muzej Danske, koji je istražio lokalitet i zaključio da se na njemu ne nalaze zemni ostaci iz Vikinškog doba. Tako su ljudi iz okoline Lelingea znali da se na lokalitetu nešto dešavalo, ali arheolozi nisu povezali ovaj događaj sa utvrdama Haralda Modrozubog.

Kružne utvrde će biti predložene za uvršćenje u svetsku baštinu UNESCA

Dekadama kasnije, pristupilo se iskopavanjima. Među najznačajnijima su sledeća:

• Radiokarbonsko datiranje, koje je pokazalo da je utvrda izgrađena početkom X veka;
• Kasnije otkriće kutije za alat, građevina, keramike, perli i nakita, koji ukazuju na to da je u utvrdi bilo aktivnosti.

Maja 2018. godine, Univerzitet Orhus [Aarhus Univestitet] i Danska agencija za kulturu i zamkove [Slots- og Kulturstyrelsen] održali su zajedničku konferenciju o danskim kružnim utvrdama, koje će biti predložene za uvršćenje u svetsku baštinu UNESCA. Tada je bilo jasno da čak i istraživači koji su prethodno bili skeptični više ni najmanje ne sumnjaju u to da je Borgring jedna od utvrda Haralda Modrozubog.

Velike utvrde, kratak životni vek

Naučnici pri Muzeju jugoistočne Danske, Nacionalnom muzeju Danske i Univerzitetu Orhus iskopavaju nalazište od 2016. godine. Finansijeri su Fondacija A. P. Meler [A.P. Møller] i opština Koge [Køge]. Otkrili smo puno toga o istoriji ove utvrde, ali i o vikinškim utvrdama, generalno.

Nordijska mitologija Fyrkat

Na slici: kružna utvrda Fyrkat

Utvrde su impresivne same po sebi, ali ono što je najbitnije je to da su izdgrađene kao koordinisani projekat – mreža utvrda diljem zemlje. Mnogi su pokušali da objasne koja im je bila namena. Ovde je bitno da postavljamo prava pitanja, s obzirom na to da je izazov pronalaženje objašnjenja koji se uklapa u sve činjenice koje o utvdama znamo.

Kružne utvrde su imale kratak životni vek tokom Vikinškog doba.

Čini se da su dve utvrde koje su najbolje istražene – Firkat i Treleborg – podignute između 974. i 981. godine. Otkrića iz drugih utvrda ukazuju na sličan datum izgradnje.

U Danskoj ne postoje druge velike fortifikacije iz Vikinškog doba koje datiraju od kasnog VIII do početka XI veka, sa izuzetkom gradskih zidina Hedebija [Hedeby] u Nemačkoj, Ribea i Orhusa. Ratni zapovednici i kraljevi su gradili velike dvorane i farme, ali ne i utvrđenja.

DRUGI DEO

TREĆI DEO

Nastaviće se
Autor: Søren M. Sindbæk, professor arheologije pri Univerzitetu Orhus [Aarhus], Danska
Izvor
Prevela: Ulmawen

Skandinavska kulturologija

Novo otkriće bi moglo da preinači istoriju vikinških utvrda

Iako se većina arheologa i istoričara slaže da je pet danskih utvrda tipa Treleborg verovatno izgradio Harald Modrozubi oko 980. godine, postoje različita mišljenja o njihovoj nameni.

Da li su utvrde čuvale kraljevstvo ili su predstavljale demonstraciju moći?

Veliki broj arheologa smatra da su utvrde izgrađene sa jednim ciljem, a potom su nestale jednako brzo kao što su i nastale. Međutim, nedavno otkriveni predmeti od keramike na ulazu utvrde Borgring  navode na drugačiji zaključak.

Nordijska mitologija Borgring

Predmeti datiraju iz prve polovine XI veka – period koji je nastupio dobrano posle pretpostavljene izgradnje. Krhotine istog tipa keramike pronađeni su 2016. godine kod istočne kapije Borgringa. Nana Holm [Nanna Holm], vođa iskopavanja i kurator Muzeja jugoistočne Danske, kaže da poslednji pronalazak kod severne kapije ukazuje na to da prošlogodišnje otkriće nije bilo slučajan nalaz, kao i na to da je utvrda imala različite namene tokom vremena.

„Treba da budemo spremni da prihvatimo mogućnost da utvrde nisu bile izgrađene za kratkoročnu upotrebu, a kako bi potpuno nestale naknadno. Mislim da su one imale više namena”, kaže Holm.

Ona dodaje da voli kada „otkrijemo nešto što pomaže da složimo mozaik priče.”

„Ovo otkriće sugeriše da utvrde nisu nužno nestale kada su postigle namenjeni cilj, a to je sjajna priča”, dodaje Holm.

Čini se da su delovi i istočne i severne kapije izgoreli, ali keramika je pronađena u kasnijim slojevima tla. To ukazuje na to da su predmeti unešeni kroz kapije nakon požara. Nalazi sa istočne i severne kapije datiraju iz istog vremena, što ukazuje na to da su obe kapije korišćene u isto vreme.

Kod istočne kapije takođe su pronađeni i delovi poda, kamin i kutija sa alatom za obradu keramičkih predmeta. To verovatno znači da kapije nisu potpuno izgorele, već da su delovi građevine opstali, i da se u njima živelo.

Keramika inspirisana stilom Stanford

Pronađeni predmeti su inspirisani stilom Stamford Ware  i (kao što je gore već rečeno) datiraju iz XI veka. Postoji samo nekolicina nalaza ovog tipa keramike izvan Engleske tokom ovog perioda, i to samo kod centara vikinške političke moći kod Lejrea i Roskildea (Danska) i Lunda (Švedska).

Jesper Langkilde, kurator Muzeja u Roskildu, koji nije učestvovao u iskopavanjima, bio je iznenađen otkrićem.

„Ovo je uzbudljivo otkriće, zato što znamo samo za nekolicinu primera ovog tipa keramike iz Danske i Skonea (Skåne) u Švedskoj. Ovo ukazuje na to da je na početku XI veka bilo aktivnosti u utvrdi Borgring, kao i da je ona bila značajna”, kaže Langkilde.

On dodaje da je „ovaj tip keramike povezan sa Knutom Velikim  i njegovim vezama sa Engleskom, što znači da verovatno treba razmišljati u parametrima kraljevskog prisustva ili barem prisustva nekog višeg socijalnog statusa. ”

Priredila: Ulmawen
Izvor: https://videnskab.dk/kultur-samfund/nyt-fund-paa-koeges-vikingeborg-kan-omskrive-borgenes-historie

Nordijska mitologija Borgring1
Nordijska mitologija

Kružne utvrde Haralda Modrozubog bile deo razrađene vojne mreže

Vikinška utvrda u Borgringu, ostrvo Zeland, Danska, za koju se pretpostavlja da ju je danski kralj Harald Modrozubi izgradio u X veku, mogla bi biti deo razrađene vojne mreže, smatraju arheolozi. Donedavno su bile poznate samo četiri kružne utvrde ovog tipa, a danski istoričari se već godinama spore o njihovoj originalnoj funkciji.

Nordijska mitologija Borgring1

Neki istoričari smatraju da su ovo vojne utvrde, dok drugi tvrde da one predstavljaju simbol Haraldovog prestiža i političke moći. Međutim, 2014. godine je otkrivena i peta kružna utvrda – prva u šezdeset godina – koja, čini se, razrešava ovu dilemu. Tako bar smatra Seren Sindbek (Søren Sindbæk), arheolog pri Univerzitetu Orhus (Aarhus).

„Ovo su verovatno najintrigantniji spomenici koje su nam Vikinzi ostavili“, kaže Sindbek. „Prošlo je dosta vremena od poslednjeg otkrića ovog tipa. Sada imamo priliku da istražimo utvrdu uz pomoć savremenih naučnih metoda.“

„Lokacija poslednje otkrivene utvrde (Borgring) ukazuje na to da je ona bila središte Haraldove mreže fortifikacija“, kaže Sindbek. „Ovde nije u pitanju samo nasumična kolekcija spomenika izgrađenih da svedoče o Haraldovoj moći; posredi je koherentna vojna logika. Utvrde se nalaze na lokacijama koje su bile posebno izložene riziku od napada, a ipak su dominirale okolinom.“

Nordijska mitologija Borgring2

Sindbek istražuje Haraldove utvrde već nekoliko godina, pokušavajući da otkrije zajedničke crte u njihovim lokacijama. On kaže da je svaka utvrda izgrađena pokraj glavne vikinške rute – do svake se moglo stići sa mora, ali su one dovoljno udaljene od obale da bi bile zaštićene od pomorskih napada.

„Primenom ovog kriterijuma, došli smo do zaključka da u Danskoj postoji samo još nekolicina mesta koje bismo mogli da dodamo na ovu listu. Stoga smo se fokusirali na njihovo istraživanje, a na jednom mestu smo pronašli upravo ono što smo tražili“, kaže Sindbek.

„Otkriće utvrde u Borgringu pokazuje da su ove strukture planski locirane za odbranu Haraldovog novog kraljevstva od potencijalnih napadača. To potvrđuje da smo razumeli plan koji stoji iza mreže utvrda, i to dovoljno dobro da pronađemo još jednu lokaciju“, kaže Sindbek.

Nakon što su Sindbek i njegov tim pronašli potencijalnu lokaciju još jedne kružne utvrde u Borgringu, iskoristili su podatke istraživanja LIDAR koje je danska vlada prethodno sprovela. Naime, kružni oblik utvrde nije bio odmah vidljiv.

Nordijska mitologija Borgring alat

„Ovi podaci su potvrdili naše pretpostavke. Ostaci utvrde su samo promena u tlu, na nekih 30 do 40 santimetara dubine“, kaže Sindbek.

Nakon ovog otkrića, sprovedena su geofizička istraživanja podzemne utvrde, na čelu sa Helen Gudčajld sa Univerziteta Jork. Gudčajld je primenila magnetnu gradiometriju, koja detektuje i najsitnije promene u podzemnim magnetnim poljima uzrokovane drevnim bakterijskim procesima (npr. truljenje drveta). Rezultati istraživanja jasno pokazuju da je utvrda bila kružnog tipa, 144 metara u dijametru, kao i da su četiri kapije bile raspoređene na sve četiri strane sveta.

Arheolozi poslednje dve godine rade na lokalitetu Borgring. 2016. godine, pronašli su istočnu kapiju utvrde, koja je, izgleda, vodila u radionicu. Jonas Kristensen, arheolog pri centru Danish Castle u Vordingborgu, smatra da je radionica nastala u XI veku, kada je utvrda prestala da služi u vojne svrhe.

Nordijska mitologija Borgring hrast

Arheolozi su ovde pronašli kutiju sa alatom, u kojoj se, osim alata, nalaze i keramički predmeti koji su i ranije pronalaženi na lokalitetima povezanim sa pojednicima visokog statusa. Nadalje, ovde je pronađena i hrastova daska koja je poslužila za dendohronološko datiranje, koje je pokazalo da je grana isečena u isto vreme kao i grane koje su pronađene u drugim kružnim utvrdama u Danskoj (smatra se da su izgrađene 970-ih ili 980-ih).

Kristensen smatra da je ovo najbolji pokazatelj da je kružnu utvrdu u Borgringu izgradio Harald Modrozubi.

nordijska mitologija Utvrda Trelleborg
Nordijska mitologija

Poslednja otkrivena utvrda tipa Treleborg bi mogla biti zaostavština Haralda Modrozubog, tvrde arheolozi

Stigli su prvi rezultati radiokarbonskog datiranja drvenih uzoraka vikinške utvrde tipa Treleborg koja je otkrivena u septembru 2014. godine u Danskoj. Arheolozi veruju da utvrda ima dovoljno sličnosti sa ostalim građevinama koje se vezuju za Haralda Modrozubog da bi se moglo pretpostaviti da je i ona pripadala njemu. Rezultati radiokarbonskog datiranja ukazuju na to da je utvrda izgrađena oko X veka, što samo povećava spekulacije o mogućnosti njene izgradnje za vreme vladavine kralja Haralda Modrozubog.

Aheolozi su uzeli dva uzorka sa kapija, a rezultati pokazuju da oni datiraju između 900. godine i kraja X veka. Nakon ekskavacije, otkriveno je da je jedna strana utvrde stajala blizu vode, što bi moglo ukazivati na to da je izlazila na otvoreno more. Arheolog Nana Holm kaže:

„Ekskavacija je pokazala da je jedna strana utvrde postavljena nadomak izvora vode, verovatno pokraj uzanog kanala koji se ulivao u zaliv Koge [Køge]. ”

Arheolozi veruju da je razlog zašto je utvrda izgrađena upravo na ovoj lokaciji ta što je reprezentovala moć, kao i da je verovatno bila izgrađena za potrebe Haralda Modrozubog. Takođe je zaključeno da je ova utvrda slična ostalim poznatim utvrdama tipa Treleborg (Firkat, Agešborg i Treleborg), koje su listom izgrađene za vreme vladavine kralja Haralda.

Kralj Harald je poznat po tome što je ujedinio Dansku i pokorio Norvešku. Tokom njegove vladavine, izgrađen je i obnovljen veliki broj građevina, među kojima je i najstariji poznati most u južnom delu Skandinavije. Harald je takođe nadgledao izgradnju gorenavedenih utvrda. Sve one imaju sličan dizajn, uključujući i kružne kapije i dvorišta podeljena na četiri dela.

U poslednjoj otkrivenoj tvrđavi, arheolozi su pronašli ostatke drvetom popločane ulice koja je vodila do bedema, što je slučaj i sa ostalim utvrdama tipa Treleborg. Profesor Soren Sindbek naglašava da su najupečatljivije mere utvrde:

„Bedem je širok 10.6 metara, što je slučaj i sa bedemom utvrde Firkat. Stoga je teško ne spekulisati o tome da su sve ove utvrde delo ruku istog majstora.”

Ipak, pre nego što se ova utvrda definitivno poveže sa Haraldom Modrozubim, potrebno je izvršiti detaljnije radiokarbonsko datiranje. Arheolozi očekuju da dobiju odgovor na ovo pitanje tokom 2015. godine.

Priredila: Ulmawen
Izvor: Univerzitet Orhus

 

nordijska mitologija Utvrda Trelleborg
Skandinavska kulturologija

U Danskoj otkrivena još jedna vikinška utvrda tipa Treleborg

Arheolozi sa Univerziteta Orhus (Aarhus Universitet) i iz The Danish Castle Centra otkrili su tragove masivne vikinške utvrde na posedu Valo [Vallø], pokraj grada Koge [Køge], južno od Kopenhagena. Utvrda je izgrađena od debelih debala i zemljanih nasipa. Oblik joj je kružan, a podseća na slavnu tvrđavu Treleborg* [Trelleborg] koju je izgradio kralj Harald Modrozubi oko 980. godine.

Utvrda TrelleborgVikinška utvrda Treleborg, pokraj mesta Slagelse u Danskoj

Ovo je prvi put u preko šezdeset godina da je otkrivena još jedna kružna utvrda u Danskoj, kaže Nana Holm, arheolog i kurator the Danish Castle Centra. Njen kolega Soren Sindbek, profesor srednejvekovne arheologije na Univerzitetu Orhus, dodaje:

„Vikinzi imaju reputaciju berzerkera i pirata. Mnoge iznenađuje činjenica da su oni takođe gradili ovakve izvanredne utvrde. Otkriće nove vikinške utvrde je jedinstvena prilika da naučimo više o bitkama i konfliktima vikinga, kao i da istražimo najslavnije od naših vikinških spomenika.”

Ono što je Nanu Holm navelo na trag ove utvrde su nova, precizna merenja terena. Pokazalo se da gotovo nevidljivo uzvišenje na poljima ima jasan obris pravilnog kruga. Holm kaže:

„Ovaj spomenik je ogroman. Prečnik utvrde je 145 metara. Prepoznali smo da je u pitanju utvrda tipa Treleborg po preciznom cirkularnom obliku bedema i po masivnim kapijama koje se nalaze na svakoj strani sveta (ukupno četiri, na svakoj strani sveta po jedna – prim. blogera). Naša istraživanja pokazuju da je nova utvrda savršeno kružnog oblika i da ima teška debla sa prednje strane. Do sada smo istražili dve kapije, koje odgovaraju tipu Treleborg. Ovo je prekrasno otkriće.”

Profesor Sindbek istražuje vikinške utvrde godinama. On kaže: „Otkriće je bio ravno detektivskom poduhvatu. Posumnjali smo da jedna utvrda nedostaje na ostrvu Šeland [Sjælland]. Lokalitet kod poseda Valo je odgovarao potrebama onog doba, budući da se nalazi na raskršću glavnih puteva od starine, i da ima izlaz na rečnu dolinu Kegea, koja je u Vikinško doba bila često korišćen fjord i jedna od najboljih prirodnih luka. Odatle smo korak po korak napredovali dalje.”

Tim „Helen Goodchild ”, koji je sačinjen od stručnih arheoloških geofizičara sa Univerzitea u Jorku, izvršio je detaljno istraživanje lokaliteta pre nego što je započeta ekskavacija. Sindbek kaže: „Merenjem malih varijacija magnetizma zemlje možemo da identifikujemo arheološke značajke, a da ništa ne oštetimo. Na ovaj način smo dobili savršeno detaljnu sliku utvrde za samo nekoliko dana. Upravo su nam ovi nalazi omogućili da znamo gde tačno valja vršiti ekskavaciju kako bismo dobili najviše podataka o misterioznoj utvrdi. ”

Holm podvlači da je u pitanju vojna postrojba, a verovatno i poprište bitaka. Ona kaže: „Možemo da vidimo da su kapije paljene. Pokraj severne kapije smo pronašli masivne, nagorele grede od hrastovine.”

Ona dodaje da nema sumnje u to da je utvrda izgrađena u Vikinško doba.

„Utvrde građene u ovom stilu su tipične za Vikinško doba. Nagorela drvena građa sa kapija će nam omogućiti da odredimo starost utvrde radiokarbonskim datiranjem i dendrohronologijom. Uzorci su poslati u laboratoriju, a mi ne možemo da dočekamo da čujemo rezultate. Ukoliko budemo uspeli da saznamo kada je tačno utvrda izgrađena, mogli bismo da razumemo istorijske događaje čiji je deo ona bila ”, kaže Holm.

Inače, vikinške utvrde su jedan od najpoznatijih spomenika Danske. One privlače turiste iz celog sveta, a njihovo proučavanje iznova ispisuje istoriju ove zemlje. Prethodno otkrivene utvrde tipa Treleborg – Firkat [Fyrkat], Agešborg [Aggersborg] i Treleborg [Trelleborg] – predložene su za uključenje na listu svetske baštine UNESCA.

Što se tiče samog poseda Valo, veliko je iznenađenje da se tu nalazi značajan arheološki lokalitet. Direktor poseda Soren Boas svim srcem podržava ekskavaciju.

„Ovo je unikatan spomenik, koji će imati veliku kulturološku vrednost za Dansku. Presrećni smo da podržimo projekat”, kaže Boas.

Keld Moler Hansen, direktor Muzeja jugoistočne Danske (koji uključuje the Danish Castle Centar) nada se da će biti moguće prikupiti fondove za opsežno istraživanje lokaliteta u saradnji sa Univerzitetom Orhus.

Holm smatra da bi lokalitet mogao da se pokaže kao značajno otkriće za istoriju vikinga u Danskoj.

„Jedva čekamo da saznamo da li tvrđava potiče iz doba Haralda Modrozubog ili je izgrađena za vreme vladavine prethodnog kralja. Vojne fortifikacije iz Vikinškog doba bacaju više svetla na veze između Šelanda, drevne Danske i dinastije Jeling, a uče nas i više o periodu u kome je Danska postala – Danska”, kaže Holm.

Do sada je ekskaviran samo mali deo utvrde. Lista nerešenih pitanja je dugačka, kaže profesor Sindbek.

„Ovo je zaista uzbudljivo. Malo ko ima tu sreću da vidi otkriće ove vrste za života. Ekskavacija je potvrdila mnogo više pretpostavki nego što smo smeli da se nadamo, ali još uvek ima mnogo toga da se nauči. Sledeće važno pitanje je da li je u sklopu utvrde bilo velikih građevina, kao što je slučaj sa ostalim utvrdama tipa Treleborg. Ovo otkriće takođe postavlja pitanje da li ima još neotkrivenih vikinških utvrđenja. Istraživanje će biti čudesan put otkrića”, kaže Sindbek.

*Pojam Treleborg je dvojak, i označava:

1) Utvrdu Treleborg koju je izgradio Harald Modrozubi oko 980. godine pokraj Slagelsea u Danskoj;

2) Tip vikinške utvrde savršeno kružnog oblika, koja je dobila ime po utvrdi Treleborg (koja je prva otkrivena).

Priredila: Ulmawen
Izvori: Univerzitet Orhus, the Danish Castle Centre